09 okt. 2020

Vermoeidheid

Na een lange, drukke dag kun je ontzettend uitkijken naar een heerlijke nachtrust. De volgende ochtend sta je weer fris en fruitig op en kun je alles weer aan. Maar wat als dit voor jou niet zo werkt? Vermoeidheid kan vergaande gevolgen hebben voor jouw functioneren gedurende de dag. Als je altijd moe bent, kun je hier zelfs redelijk wanhopig van worden. Maar om slaapproblemen op te lossen, moet je eerst weten waar deze vandaan komen. Vermoeidheid kan immers veel verschillende oorzaken hebben. Ook zul je je waarschijnlijk afvragen: Hoeveel slaap heb ik nodig? Ook dat is handig om te weten in jouw strijd tegen slecht slapen en vermoeidheid.

Wat is vermoeidheid?

Iedereen is wel eens vermoeid en iedereen heeft wel eens last van slecht slapen. Vermoeidheid is op zich zeker geen abnormaal verschijnsel. Het is een signaal van je lichaam dat het toe is aan herstel. Dit kan om fysiek of mentaal herstel gaan. Bij normale vermoeidheid doet een nacht goed slapen vaak wonderen.

Wat is extreme vermoeidheid?

Soms gaat vermoeidheid echter niet over met één of meerdere nachten slaap. Van regelmatig slecht slapen, kun je last krijgen van extreme vermoeidheid. Sommige mensen hebben last van niet kunnen slapen, terwijl andere 's nachts regelmatig wakker worden. Maar zelfs als je wel slaapt, kun je nog vermoeid ontwaken. Waar je ook last van hebt, extreme vermoeidheid is erg frustrerend. Extreme vermoeidheid heeft invloed op je hele leven. Je kan je werk of studie niet meer goed uitvoeren, huishoudelijke taken kosten heel erg veel moeite en je wordt eerder ziek. Bij extreme vermoeidheid lijkt veel slapen het probleem niet op te lossen.

Hoe vaak komt vermoeidheid voor?

Vermoeidheid is een veel voorkomende klacht. Ongeveer 1% van de mensen die hun huisarts bezoeken heeft last van vermoeidheid. Het is echter lastig om de onderliggende oorzaak van deze klachten te achterhalen. Maar bij zo'n 20 tot 30% van de patiënten die met vermoeidheid bij de huisarts aankloppen, wordt ook daadwerkelijk een onderliggende oorzaak gevonden.

Wat zijn de symptomen van vermoeidheid?

Bij extreme vermoeidheid ben je altijd moe en de vermoeidheid houdt langere tijd aan. Ook kun je verstrooid worden, heb je meer tijd nodig om te herstellen van een activiteit en kun je minder plezier beleven aan leuke activiteiten. Het kost meer moeite om je ergens op te concentreren en je hebt vaak het gevoel dat je dingen vergeet. Je werk of studie kunnen hier flink onder lijden. Ook wordt je reactievermogen minder en reageer je minder snel op prikkels. Neerslachtigheid en algemene futloosheid horen ook bij vermoeidheid. Je kunt met een lamlendig gevoel opstaan, maar je kunt ook gedurende de dag last krijgen van flinke dips. Als je last hebt van extreme vermoeidheid ervaar je vermoeidheid zoals je nog nooit eerder mee hebt gemaakt, met vergaande gevolgen voor je dagelijks leven.

Wat zijn de oorzaken van vermoeidheid?

Ziektes en bijwerkingen

Veel verschillende ziektes kunnen vermoeidheid tot gevolg hebben. Bij sommige ziektes is vermoeidheid zelfs het enige symptoom. Vermoeidheid komt onder andere voor bij schildklieraandoeningen, bloedarmoede, infectieziektes, kanker, systemische inspanningstolerantieziekte (vroeger bekend als chronisch vermoeidheidssyndroom) en longziektes. Een voedselallergie, zoals glutenintolerantie, kan ook vermoeidheid tot gevolg hebben. Ook kan vermoeidheid een bijwerking van verschillende geneesmiddelen zijn. Lees hier altijd de bijsluiter goed op na.

Mentale oorzaken

Niet alleen lichamelijke klachten kunnen tot vermoeidheid leiden. Ook mentale aandoeningen, zoals een burn-out of stress kunnen vermoeidheid tot gevolg hebben. Ook is vermoeidheid een kenmerkend symptoom van depressies. Winterblues, veroorzaakt door een gebrek aan (dag)licht, kan ook bijdragen aan vermoeidheid.

Let op je voeding

Ben je altijd moe? Let dan eens goed op je voedingspatroon. Een schommelende bloedsuikerspiegel leidt tot flinke vermoeidheid. Dit kun je oplossen door minder suikers en simpele koolhydraten te eten. Ook een gebrek aan belangrijke mineralen, vitaminen en voedingsstoffen hebben vermoeidheid tot gevolg. En cafeïne heeft ook een negatief effect op vermoeidheid. Daarnaast kan overgewicht een grote rol spelen. Overgewicht kan ook verschillende gezondheidsklachten en slaapstoornissen, zoals slaapapneu, veroorzaken.

Dagritme

Een goed dagritme kan ervoor zorgen dat slecht slapen verleden tijd is. Ritme en regelmaat zijn erg belangrijk en kunnen je bijstaan in je strijd tegen vermoeidheid. Werken in ploegen of lange werkdagen zullen je vermoeidheid dus verergeren. Probeer hier zoveel mogelijk rekening mee te houden. Ook te weinig slaap, niet kunnen slapen en slecht slapen zullen vermoeidheid verergeren.

Wat zijn de verschillende slaapfases?

Als je van jouw vermoeidheid af wilt komen, is het belangrijk om goed te kunnen slapen. Slecht slapen of niet kunnen slapen resulteert immers in vermoeidheid. Voor een goede nachtrust is het handig om te begrijpen uit welke slaapfases een nacht bestaat. Niet alleen de kwantiteit van jouw slaap, maar ook zeker de kwaliteit van jouw nachtrust heeft veel invloed op de mate van vermoeidheid die je ervaart.

Fase 1

Tijdens de eerste fase van jouw slaap zit je eigenlijk nog een beetje tussen waken en slapen in. Je hersengolven zijn nog onrustig en je lichaam moet nog gaan ontspannen.

Fase 2

De tweede fase van jouw slaap beslaat het grootste gedeelte van de nacht. Ongeveer 50% van de tijd breng je in deze fase door. Je slaapt iets dieper en wordt niet meer wakker van elk geluid. Je hersengolven worden ook langzamer en dieper.

Fase 3 & 4

De derde en vierde fase worden vaak als één geheel gezien. Het zijn beide diepe slaapfases, waarin jouw lichaam echt de tijd krijgt om te herstellen. Hier komen ook speciale hormonen voor vrij. Je wordt niet eenvoudig wakker en als je wel wakker wordt heb je even tijd nodig om je te kunnen oriënteren. De derde slaapfase beslaat zo'n 3 tot 8% van de nacht, terwijl de vierde slaapfase ongeveer 15 tot 20% van jouw nacht inneemt.

De REM slaap

In de REM slaap droom je en verwerk je alle indrukken van de dag. Deze fase duurt ongeveer 18 tot 24 minuten. Je hebt een verhoogde hersenactiviteit en maakt snelle oogbewegingen, terwijl de rest van je lichaam juist in diepe rust is, zodat je de dingen die je droomt niet ook daadwerkelijk uit gaat voeren.

Volgorde van de slaapfases

Het lijkt misschien logisch als bovenstaande fases zich gedurende de nacht allemaal één keer afspelen, maar dit is niet het geval. Alleen fase 1, de fase waarin je in slaap valt, komt maar eenmaal per nacht voor. De andere fases wisselen elkaar meerdere malen af. Een volledige slaapcyclus bestaat uit alle fasen tot en met de REM slaap en duurt ongeveer 90 minuten. Daarna begint de cyclus opnieuw. Dit herhaalt zich net zolang totdat je weer wakker wordt.

Fase 1 → Fase 2 → Fase 3 → Fase 4 → Fase 3 → Fase 2 → REM slaap → Fase 2 → Fase 3 → Fase 4 → Fase 3 → Fase 2 → REM slaap → enzovoorts

Het wisselt gedurende de nacht wel hoeveel tijd je in welke fase doorbrengt. Aan het begin van de nacht breng je relatief veel tijd door in de diepe slaapfasen, terwijl je in het tweede gedeelte van je slaap juist meer tijd in de REM slaap doorbrengt. Bij slecht slapen is de kans groot dat er geen juiste balans is tussen de verschillende fases.

Belangrijkste slaapfases

Hoewel alle slaapfases hun eigen nut dienen, zijn fase drie en fase vier, waarin je het diepste slaapt, het allerbelangrijkste. Als je wel genoeg slaapt, maar alsnog altijd moe bent, kan het zijn dat je te weinig slaap in deze fases doorbrengt en teveel slaap doorbrengt in fase twee. De kwantiteit van je nachtrust is dan wel goed, maar je zult nog steeds slecht slapen. Nu vraag je je misschien af: Hoeveel slaap heb ik nodig? Voor een volwassene kun je uitgaan van 6 à 8 uur slaap op een nacht.

Wat kan je doen tegen te weinig diepe slaap?

Als jouw extreme vermoeidheid komt door te weinig diepe slaap of slecht slapen, kun je hier zelf eenvoudig het een en ander aan veranderen. Volg voor een optimale nachtrust onderstaande tips op. Zo verbeter je de kwaliteit van jouw nachtrust en zou je een stuk minder vermoeid moeten worden.

Schakel je telefoon uit
Draai je wekker om, tegen het licht
Drink drie uur voor het slapen gaan niets meer
Dim 's avonds de lichten
Zorg voor een donkere slaapkamer
's Ochtends gordijnen openen
Zet de deur op een kier
Beweeg voldoende
Eet gezond
Zorg voor voldoende daglicht