Slapeloosheid: hoe vermijd ik het?
Iedereen heeft weleens van die nachten dat je wakker ligt en niet kan slapen. De volgende dag wordt je moe wakker en je besluit om diezelfde avond vroeg naar bed te gaan om de verloren uren slaap in te halen. Maar wat als je last hebt van slapeloosheid? Dan is het niet zomaar 1 nacht dat je niet goed kan slapen, dan heb je veel frequenter last van een slechte nachtrust. Wat is slapeloosheid, wat zijn de oorzaken en kunnen mogelijke oplossingen zijn? Helpen slaappillen zoals lorazepam, diazepam of lormetazepam? En wat moet je doen als slaappillen niet werken bij slapeloosheid? Ontdek hier alles over slapeloosheid en wat je er tegen kunt doen.
Gepubliceerd
Wat is slapeloosheid?
Voordat we ingaan op wat de oorzaken zijn en wat je kunt doen tegen slapeloosheid, leggen we eerst uit wat slapeloosheid is. Slapeloosheid, ook wel bekend onder de Latijnse benaming ‘Insomnia’, betekent letterlijk ‘geen slaap’. Niet iedereen die last heeft van slaapproblemen heeft ook last van slapeloosheid.
Zo hebben veel mensen al eens een periode dat ze lastig in slaap vallen, vaak wakker worden gedurende de nacht of heel vroeg wakker worden. Vaak gaat deze periode van slecht slapen vanzelf weer over na enkele nachten. Maar dit is niet altijd het geval, we spreken dan van slapeloosheid.
Slapeloosheid is een vorm van een slaapstoornis en houdt in dat je moeite hebt met inslapen, doorslapen of dat je juist vaak te vroeg wakker wordt. Wanneer je meer dan 3 nachten per week last heb van deze klachten en dit langer aanhoudt dan 3 maanden, spreken we van chronische slapeloosheid.
Hoeveel slaap heb je nodig?
Hoeveel slaap iemand nodig heeft om de dag door te komen is afhankelijk van persoon tot persoon. Sommige mensen kunnen een korte nacht aan, maar de meeste mensen raken door te weinig slaap oververmoeid. Hoeveel slaap heb je nu eigenlijk nodig om de volgende dag vol energie op te kunnen staan? Vaak wordt gezegd dat je minstens 8 uur aan slaap nodig hebt, maar dat is niet correct.
Voor volwassen geldt dat 7 uur per nacht voldoende is. Verschillende wetenschappelijke studies hebben aangetoond dat je minstens 7 uur slaap nodig hebt zodat je goed kunt werken, leren, rijden of dingen waarnemen. Deze vaardigheden nemen af als je minder dan 7 uur slaapt of meer dan 8 uur. Je kan dan na verloop van tijd last krijgen van slapeloosheid.
Soorten slapeloosheid
Er zijn veel verschillende vormen van slapeloosheid. Zo kan het zijn dat je niet kunt slapen omdat je last hebt van een jetlag, ‘s nachts vaak naar het toilet moet, door chronische pijn of als gevolg van een psychiatrische aandoening. De meeste voorkomende soorten van slapeloosheid zijn hieronder te zien, maar zijn niet beperkt tot deze lijst:
- Paradoxale insomnia: bij deze vorm heb je een verkeerd beeld over hoe lang je hebt geslapen. Vaak lijkt dit veel korter dan je in werkelijkheid hebt geslapen.
- Psychofysiologische slapeloosheid: deze vorm houdt in dat het je niet lukt om op een normale manier in slaap te vallen. Hoe meer moeite je doet om in slaap te vallen, hoe alerter je geest weer wordt. Op het moment dat je begint aan het ritueel om naar bed te gaan, wordt je herinnerd aan de slechte nacht van daarvoor, waardoor je niet in slaap geraakt.
- Circadiane slaapritmestoornissen: Bij deze slaapstoornis ligt het probleem bij een ontregeld circadiaan ritme, beter bekend als je biologische klok. Hierdoor vallen mensen soms heel laat in slaap, terwijl ze wel op tijd moeten opstaan voor werk, school of andere verplichtingen. Hoewel de slaap zelf meestal wel normaal verloopt, zorgt de kortere slaapduur voor vermoeidheid en kunnen we dit dus onder slapeloosheid rekenen.
Oorzaken slapeloosheid
De precieze oorzaak van slapeloosheid is per persoon verschillend. Hieronder sommen we enkele veelvoorkomende oorzaken op.
Slaapangst
Als je vaak wakker ligt, ga je je druk maken over de volgende nacht. Doordat je al ‘bang’ bent voor de volgende nacht, komen je lichaam en hoofd niet tot rust en blijf je wakker. De overtuiging dat je niet kunt slapen zorgt er dus op zijn beurt voor dat je de slaap niet kan vatten, waardoor je zelf de slapeloosheid in stand houdt.
Stress
Een teveel aan stress kan zorgen voor onrust in je hoofd waardoor je ‘s nachts ligt te piekeren. Als je vaak piekert of veel stress ervaart, dan stimuleer je daarmee het ‘waaksysteem' in de hersenen, waardoor deze ‘s nachts niet tot rust komen en je bijgevolg niet in slaap valt.
Biologische klok verkeerd afgesteld
Ben je op vakantie geweest naar een ver land, dan kan het zijn dat je lichaam nog gewend is aan de tijdzone waar je op vakantie was. Het duurt dan even voordat je weer in je normale ritme zit. Slaapproblemen door een jetlag gaan meestal vanzelf over.
Slaapapneu
Bij een slaapapneu heb je gedurende de nacht meerdere keren een ademstop. Je lichaam wekt je dan vanzelf zodat je weer kunt ademen, waardoor je niet in een diepe slaap raakt.
Ander leefritme
Als je werkt in ploegen of je nachtwerk doet, kan dat ook zorgen voor slapeloosheid. Een verstoring van het natuurlijke slaap-waak-ritme kan leiden tot slapeloosheid.
Medicijnen
Sommige medicijnen hebben als bijwerking slapeloosheid. Stimulerende middelen zoals Ritalin kan je dan ook beter niet ‘s avonds innemen. Ook kunnen bepaalde antidepressiva slapeloosheid veroorzaken. Daarnaast zijn er ook pijnstillers die cafeïne bevatten, een stof die ervoor zorgt dat je niet goed kunt slapen. Daarnaast kunnen drugs zoals XTC ook slapeloosheid uitlokken.
Ouderdom
Oudere mensen hebben vaak last van slapeloosheid, dit komt door een veranderd slaappatroon waardoor ze minder behoefte aan slaap hebben. Ook slapen ze vaak minder diep waardoor ze vaker wakker worden.
Wat zijn symptomen van slapeloosheid?
Slaapklachten kunnen veel invloed hebben op je dagelijks functioneren. Op het moment dat je langdurig last hebt van slapeloosheid is het een probleem waar je niet alleen ‘s nachts last van hebt, maar ook overdag. Symptomen van slapeloosheid zijn onder andere een suf gevoel overdag, prikkelbaarheid, een algemene vermoeidheid en gebrek aan energie.
Buiten het feit dat je last hebt van een verminderde concentratie overdag kunnen er ook geheugenproblemen ontstaan. Langdurige slaapproblemen of chronische slapeloosheid kunnen leiden tot emotionele instabiliteit of angstklachten.
Last van slapeloosheid, wat kan ik doen?
Op het moment dat je last hebt van slapeloosheid kun je natuurlijk slaappillen zoals lorazepam, diazepam of lormetazepam slikken, maar slaappillen zijn op lange termijn schadelijk voor je gezondheid. Bovendien kan er een gewenning ontwikkelen, waardoor je helemaal de slaap niet meer kan vatten zonder slaappillen te nemen.
Er zijn een aantal andere manieren om slapeloosheid te lijf tegen te gaan. Allereerst is het goed om na te gaan wat de mogelijke oorzaak is van je slapeloosheid. Zo kan je bijvoorbeeld een slaapdagboek bijhouden om te kijken of je achter de oorzaken komt.
Daarnaast kan je ook een aantal praktische dingen proberen. Ga vroeg in de avond nog een rondje lopen of sporten. Hierdoor kan je lichaam niet alleen alle energie kwijt, ook kun je je hoofd leegmaken. Drink in de avond geen koffie meer of andere dranken met cafeïne en probeer te stoppen met roken. Probeer een uur voordat je gaat slapen niet meer op je telefoon, tablet of computer te kijken. Zo kan je hoofd ook tot rust komen en val je mogelijk sneller in slaap.
Ontspannende zaken zoals een korte wandeling, muziek beluisteren of een warm bad helpen om je lichaam klaar te maken voor de nacht. Daarnaast is een goed ritme van groot belang om een slaapprobleem tegen te gaan. Ga daarom elke dag rond een vast tijdstip naar bed.
Hulp van de dokter
Op het moment dat je klachten met betrekking tot slapeloosheid verergeren of blijven aanhouden, is het verstandig om hulp te zoeken. Als het je niet lukt om met een goede slaaphygiëne goed de nacht door te komen en de slaaptips tegen slapeloosheid geen uitkomst bieden, dan is het goed om een bezoek aan de huisarts te brengen. Samen met je huisarts kijk je naar de mogelijke oorzaken van slapeloosheid en zoekt hij/zij naar een oorzaak.
De behandeling van slapeloosheid is afhankelijk van de oorzaak. Zo kan het zijn dat de huisarts je lichte medicijnen voorschrijft of dat hij je eerst naar een slaapkliniek doorverwijst om te kijken waar de slapeloosheid vandaan komt.
Ook kan het zijn dat hij je aanraadt om met een psycholoog te praten als je last hebt van psychische klachten of stress. Slaappillen zoals lorazepam, diazepam of lormetazepam worden vaak alleen bij ernstige vormen van slapeloosheid toegekend. Ze hebben namelijk een verslavende werking en kunnen ervoor zorgen dat je traag en suf wordt. Verder kunnen ze een nadelige invloed hebben op je coördinatie- en concentratievermogen en kan er geheugenverlies optreden.
Tenslotte kun je na een lange tijd slaappillen innemen een gewenning ontwikkelen. Ga dus nooit op eigen initiatief medicijnen als lorazepam, diazepam of lormetazepam nemen, maar consulteer eerst je huisarts.
Nog een paar slaaptips
Slapeloosheid kan leiden tot veel problemen en is bovendien enorm vervelend. Zodra je er langdurig last van hebt, is het dus slim om aan de alarmbel te trekken en met een huisarts of andere zorgverlener te gaan praten.
Wil je zelf proberen om weer goed te gaan slapen, dan is het raadzaam om vroeg naar bed te gaan, een vast ritme aan te houden en te zorgen dat je lichaam en hoofd voldoende rust kennen voordat je naar bed gaat. Blijven de problemen aanhouden? Ga dan langs bij je dokter en bekijk samen met hem of haar hoe je je nachtrust weer kan verbeteren!